28 Şub Hollanda’da İhtiyati Tedbir
Hollanda’da alacaklının borçlunun malvarlığına ihtiyati tedbir koydurması, uygulamada sık görülmektedir. Peki, ihtiyati tedbir nasıl konulur ve ihtiyati tedbir konulan mal nasıl haczedilir?Mahkemenin ihtiyati tedbir kararı vermesiyle, karara istinaden borçlunun mal varlığı değerlerine el konulur. Bir başka deyişle, mahkemenin verdiği yetki ile borçlunun banka hesaplarına, taşınır eşyalarına ve diğer mal varlığına (mesela tasinmaz mallarina) müdahale etme imkanı doğar. El koymayı gerçekleştirecek olan, icra memurudur (gerechtsdeurwaarder). İcra memuru bunu taşınır eşyalara fiilen el koyarak, varsa banka hesaplarını bloke ederek, yani borçlunun mal varlığını elden çıkarmasını imkansız hale getirerek gerçekleştirir.
İhtiyati tedbire neden başvurulur?
- Alacaklının alacağının, güvence altına alınması için önlem amaçlıdır. Bu sayede, borçlunun mallarını satması, kaybetmesi, takibini zorlaştırması (örneğin mallarının birden çok defa el değiştirmesi) engellenmiş olur;
- Alacaklının eline bir koz verdiği için, bir anlamda borçluyu ödemeye zorlar.
Mahkemeden ihtiyati tedbir talebinde bulunulması, davalıya baskı uygulamak için tercih edilir. Bankadaki parasına, şirketteki hisselerine ve diğer malvarlığı değerlerine tedbir konulan ve normalde yapabildiği işlemleri tedbir yüzünden gerçekleştiremeyen borçlu, tedbiri bir an önce kaldırmak için borcunu ödemek üzere harekete geçer.
İhtiyati tedbir için aranan şartlar
İhtiyati tedbir, ancak mahkeme kararı ile mümkündür. İhtiyati tedbir talebinde bulunmak için dilekçe ile mahkemeye başvurmak gerekmektedir. Bu dilekçe sadece bir avukat tarafından verilebilir. Tedbir talep edilen dilekçede, tedbir kararı verilmesini gerektiren durumlar açıklanır ve borçlunun hangi mal varlığı değerleri üzerine tedbir konulacağı belirtilir. Hakim bu incelemesi esnasında davalıyı dinlemez, amaç davalının haberi olmadan alacaklının alacağını güvence altına almaktır.
Hakim, dilekçedeki açıklamalarla sınırlı bir inceleme yaptıktan sonra ihtiyati tedbir talebini kabul veya reddeder. Talep kabul edilirse, tedbir konulacak malvarlığı miktarı da kararda gösterilir. (Tedbir konulması istenen malvarlığı miktarı da, bu nedenle dilekçede gösterilmelidir.)
İhtiyati tedbir talebinde aranan bir diğer şart süre şartıdır. Buna göre, ihtiyati tedbir kararını veren hakim, uyuşmazlığa ilişkin esas davayı açması için davacıya bir süre öngörür. Bu süre genellikle iki veya dört haftadır. Hakimin belirlediği süre içerisinde esas davanın ihtiyati tedbir kararını alan alacaklı tarafından açılması gerekir, aksi takdirde ihtiyati tedbir kendiliğinden kalkar.
İhtiyati tedbir kararının ortadan kalkması
İhtiyati tedbir, takip eden dava sürecinin başlatılmaması durumunda ortadan kalktığı gibi, dava açıldıktan sonra borclu tedbir kararının kaldırılmasını acil mahkemede dava acarak isteyebilir. Hakimin tedbir kararını kaldırması da mümkündür. İhtiyati tedbir konusunu oluşturan esas uyuşmazlığın dayanaksız olduğunu veya tedbirin ihtiyaca cevap vermeyen nitelikte olduğunu tespit eden mahkeme tedbiri kaldırabilir. Borçlu, tedbir kararının şartlarının oluşmadığını, örneğin mal kaçırmasının beklenmediğini veya zaten sigortası olduğunu ispatlayabilir. Teminatın, kanunda gösterilen usule uygun olmadığı durumlarda da kaldırılması istenebilir. Son olarak, borçlu garanti göstererek tedbirin kaldırılmasını talep edebilir.
Garanti gösterme
İhtiyati tedbirin kaldırılması için banka garantisi gösterilmesi, rehin veya ipotek verilmesi mümkündür. Bu şekilde garanti gösterilirken esas tercih edilen, banka garantisidir. Malvarlığının bir kısmı üzerine ihtiyati tedbir konulan, dolayısıyla malları üzerinde dilediği gibi tasarruf edemeyen borçlunun, tedbirin kaldırılması için banka garantisi vermesine Kanun koyucu izin vermiştir.
Malvarlığına haksız yere tedbir konulduğunu düşünen borçlu, tedbirin kaldırılmasını talep edebilir; eğer davayı kazanmış, dava süresince uygulanmış olan tedbirin haksız olduğu ortaya çıkmışsa, bu durumda tedbirin devam ettiği süre boyunca uğradığı zararı tazminat davası açarak talep edebilir.