21 Nis Malulen emeklilik (IVA) nedir? Hangi şartlarda başvuru yapma ve IVA kanunu çerçevesinde malulen enmekli olma hakkı doğar?
Son zamanlarda malulen emeklilik hakkkında sıkça gelen sorulardan dolayı bu konuyu ele alıp bilgilendirme yapmak istiyoruz.
Malulen emeklilik (WIA ve IVA)
Malulen emeklilik hakkı, 104 hafta hasta kaldıktan sonra oluşur. Eğer ki hasta kişi, hasta olmadan kazandığı maaşının 20% den fazla kazanamayacak durumda ise ve gelecek 5 yıl içinde sağlık durumuda iyileşme öngörulmuyorsa malulen emekliliğe (yani IVA-uitkering’e) başvuru yapabilir.
UWV hasta kişinin kalıcı rahatsızlıklarının ve buna istinaden iş göremez durumda olduğunu tespit ederse malulen emeklilik hakkı tanımaktadır. UWV karar verirken hasta kişinin KALICI rahatsızlıklarının olup olmadığına bakmaktadır. Malulen emeklilik için bu husus büyük önem arz etmektedir.
Hangi andan itibaren malulen emeklilik hakkı doğar?
Asağıda malulen emeklilik hakkının nezaman oluştuğunu sıraladım.
- 104 hafta hasta kaldıktan sonra;
- İş göremez oranı arttığı zaman;
- 104 hafta sonunda hastanın 35% den az iş göremez durumu söz konusu ise ama, gelecek 5 yıl içinde aynı rahatsızlıklardan dolayı tamamen iş göremez durumuna gelecek ise.
- 104 hafta sonunda hasta kişinin 35%’den az iş göremez durumda olduğu tespit edilirse ama, müteakiben 4 hafta içinde herhangi bir sebepten hastalanır ve KALICI hasta durumuna düşerse.
Malulen emeklilik ne zaman sona erer?
- Konu olan rahatsızlıklar KALICI değilse
- 65 yaşına gelindiğinde
- 3 aydan fazla bir süre Hollanda ile anlaşması olmayan yabancı bir ülkede kalındığında
- Hasta kişi ceza evine girdiğinde.
Bir örnek:
Ali bir alişveriş marketinde çalışmaktadır ve ağir kronik bir hastalığa yakalanmıştır. Ali bu sebepten dolayı işini yapmakta kısıtlanmıştır. Ali’nin maaşı aylık € 1.000 dur. UWV Ali’nin teorik olarak artık sadece € 180 kazanabileceğine karar veriyor.
WIA için Ali’nin iş göreme oranı belirtilen şekilde hespalanır:
(1.000 – 180) : 1.000 x 100 = 82%.
Yani Ali’nin iş göremez oranı 82% dir.
Ali’nin sağlık durumda bir ilerleme beklenmediği için Ali UWV tarafından KALICI hasta olarak nitelendirilir. Dolaysıyla Ali’nin bu şartklar altında malulen emeklilik hakkı doğmuştur (IVA).
Bir varsayımdan yola çıkarsak ve Ali’nin durumunun bir yıl içinde olumlu yönde değişeceği tespit edilmiş olsa, Ali IVA malulen emeklilik hakkını alamaz çünkü ozaman KALICI olarak hasta durumuda değerlendirilmez.
Çoğu zaman şunu görmekteyiz: vatandas UWV tarafıdan WIA|WGA 80-100% malulen emekli kararı alır. Vatandaş, hak hukuk bilmediginden dolayı ve 100% görünce, itiraz etmez, yani durumu kabullenir. Ama IVA alabilmesi için itiraz hakkından yararlanabilir. Bu tür konuları iyi değerlendirip, hakkınızı aramanız gerekmektedir. Siz talep etmedikce, UWV tabiri caizse, kendiliğinden hiç bir zaman böyle bir hakkı tanımaz ve vermez!