16 Ara Hukuk, evli çiftler ve sadece imam nikahı ile bir arada yaşayan çiftler açısından babalık ve velayet kurumları yönünden önemli farklar getirmektedir!
Hollanda Devlet İstatistik Kurumunun (CBS) internet sitesindeki verilere göre, doğan çocukların %44’ü evlilik birliği dışında, yani anne ile baba arasında resmi nikah olmaksızın doğuyor. Buna bağlı olarak, sadece imam nikahı ile bir arada yaşayan çiftler hukuk önünde evli sayılmayıp evlilik birliği dışında yaşayan çiftler kapsamında yer alıyor. Oran bu kadar fazla olmasına rağmen, hukuk evli çiftler ve evlilik dışı bir arada yaşayan çiftler açısından (özellikle babalık ve velayet kurumları yönünden) önemli farklar getiriyor. Düzenlemelerdeki farklar, daha çok birlikte yaşam sona erdiğinde etkisini hissettiriyor.
Evlilik dışı doğan çocuk
Eğer çocuk evlilik içinde doğmuşsa, kadının kocası başka bir işlem gerekmeksizin, kendiliğinden çocuğun babası kabul edilir. Eğer çocuk evlilik birliği dışında doğmuşsa, bu durumda babanın hukuk nezdinde de çocuğun babası olabilmek için ‘tanıma’ adi verilen işlemi gerçekleştirmesi gerekir. Tanıma ile birlikte, çocuk ile babası arasında soy bağı ilişkisi kurulmuş olur.
Babanın çocuğu tanıması için çocuğun velayetini doğum anında, kendiliğinden kazanan annenin tanımaya rıza göstermesi gerekir. Eğer rıza göstermezse, babanın mahkemeye başvurarak hakim kararıyla tanımayı gerçekleştirmesi mümkündür.
Hukuken babası değilse, velayete de sahip olamaz
Küçük, normal şartlarda 18 yaşını doldurmamış kişiye denir. Küçük üzerinde anne ve babası velayete sahiptir. Velayet çocuğu yetiştirme ve çocukla ilgilenme yönünden hem bir hak, hem de bir yükümlülüktür. Velayete sahip olan ebeveyn, çocukla ilgili karar verme yetkisine de sahip olur (nerede yasayacağına, hangi okula gideceğine gibi).
Evlilik birliği içinde doğan çocuk üzerinde her iki ebeveyn de velayete sahiptir. Evlilik dışında doğan çocuk üzerinde ise sadece anne velayete sahiptir. Evlilik dışı doğan çocuk üzerinde velayete sahip olmak isteyen babanın öncelikle çocuğu tanıması gerekir. Tanımanın ardından (yukarıda da anlatıldığı üzere annenin rızasını alarak veya alması mümkün değilse mahkemeye başvurarak) babanın velayet hakkini kazanması mümkündür.
Süreç basit olmakla birlikte, genellikle babaların tanıma yoluna pek gitmediğini görmekteyiz. Çoğu durumda anne ile ilişkisi sona eren babanın çocuk ile hukuki bağı bulunmamaktadır.